مواد مخدر از دیدگاه آیات و روایات
مواد مخدر در لغت :کلمه مخدر در لغت به معنای تخدیر کننده و به وجود آورنده ضعف و سستی است و اعتیاد به مواد مخدر در لغت به معنی عادت کردن به بی‌حس کننده و سست کننده اعضای بدن می‌باشد. (لغت نامه دهخدا)
مواد مخدر در اصطلاح شرع مقدس اسلام :
در اصطلاح به ماده‌ای اطلاق می‌شود که باعث کسالت ، سستی ، از خود بیگانگی ، بی‌تفاوتی و احساس لذت کاذب می‌شود و عقل را زایل نموده و قدرت ادراک ، آگاهی و تفکر را از انسان می‌گیرد و او را از حالت عادی و طبیعی خارج کرده و به مرور باعث پیدایش حالت خطرناکی به نام اعتیاد در او می‌شود. در زمان شارع مواد مخدر و اعتیاد به آن ، وجود نداشته است و در ادله نقلیه دلیل خاصی درباره مواد مخدر نداریم، امّا به دلایل حسی و تجربی زیان‌ها و مفاسد اعتیاد به مواد مخدر محرز شده است، پس می‌یابیم چیزی که برای بشر مضر باشد و مفسده داشته باشد از نظر شرعی هم حرام است و در نتیجه شارع حکم به حرمت اعتیاد به مواد مخدر می‌نماید.
فلسفه‌ی حرمت مواد مخدر در اسلام :
شریعت اسلام حفظ عقل و سلامت آن را به عنوان یکی از مقاصد و اهداف عالی دستورهای شرعی مورد توجه قرار داده و هرگونه عمل و رفتاری را که به زوال آن می‌انجامد ، تحریم کرده است.
به بیان دیگر دین اسلام ، هر چیزی را که موجب مسخ هویت انسان می‌شود و سلامت شخصیتی و شخصی او را به مخاطره می‌اندازد و زندگی متعارف و متعالی او را تحت تأثیر قرار می‌دهد، منع کرده است. حرمت تمسخر، حرمت غیبت، حرمت مسکرات و مواردی مانند آن، از جمله این احکام است که ارتکاب اینگونه اعمال می‌تواند به مسخ هویت انسانی افراد منجر شود و انسان را از رشد و تعالی دنیوی و اخروی باز دارد.
مواد مخدر در آیات
۱) وَ لا تُلْقُوا بِأَیْدیکُمْ إِلَى التَّهْلُکَةِ (بقره/۱۹۵) خود را به دست خود به هلاکت نیفکنید. اعتیاد به مواد مخدر یکی از بزرگترین مصادیق هلاکت و نابودی است که در آیه شریفه از آن نهی شده است.
به تعبیر مرحوم علامه طباطبائی آیه شریفه اطلاق دارد و مقصود نهی از ارتکاب هر عملی است که موجب هلاکت و نابودی انسان شود. (علامه سید محمد حسین طباطبائی، تفسیر المیزان)
۲) وَ یحِلُّ لَهُمُ الطیِّبَتِ وَ یحَرِّمُ عَلَیْهِمُ الْخَبَئث (الأعراف/۱۵۷) پاکیزه‌ها را بر آنان حلال و پلیدها را بر آنان حرام می‌دارد. شارع مقدس هرچیزی را که خبیث است و ضرر فاحش دارد حرام کرده است، و مواد مخدر با توجه به مضرات و آثار سوئی که بر فرد و جامعه و همه انسانیت از نظر روحی و جسمی دارند جزء خبیث ترین اشیا هستند.
۳) قُلْ إِنَّمَا حَرَّمَ رَبِّیَ الْفَوَحِشَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَمَا بَطَنَ وَالإِثْمَ وَالْبَغْیَ بِغَیْرِ الْحَقِّ (الأعراف/۳۳) بگو: خداوند ، تنها اعمال زشت را، چه آشکار باشد چه پنهان، حرام کرده است و (همچنین) گناه و ستم به ناحق را.
إثم در این آیه شریفه نیز معنای وسیعی دارد و شامل هر عمل زیان آوری که به انحطاط انسان بینجامد و مانع رسیدن او به ثواب و پاداش نیک شود، می‌گردد، زیرا شکی وجود ندارد که مواد مخدر إثم بوده و در نتیجه حرام است. (ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه)
باید توجه داشته باشیم که مواد مخدر در زمان ائمه‌ی معصومین(ع) وجود نداشته تا مستقیماً در کلام آنان مورد نهی قرار گیرد. به همین دلیل فقهاء برای اثبات حرمت مواد مخدر به روایات حرمت مسکرات که آثار سوء و زیان بار آنها شبیه به آثار و پی‌آمدهای مواد مخدر است استناد می‌نمایند.
بعضی از این روایات عبارتند از:
۱) خداوند خمر را به خاطر نام آن حرام نکرده بلکه آن را به علت آثار و نتایجی که دارد حرام نموده است، در نتیجه هر چیزی که دارای آثار خمر باشد حکم خمر را دارد و حرام است.
امروزه از طریق علم و تجربه ثابت شده که آثار سوء و ویرانگر مواد مخدر بر فرد و جامعه بسیار شدیدتر و زیان‌بارتر از مشروبات الکلی است به همین سبب دارای یک حکم هستند. (شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، باب ۱۹)
۲) از امام صادق(ع) سؤال شده است که چرا خداوند خمر را حرام کرده است؟ حضرت فرمودند: خداوند خمر را به علت آثار سوء و فسادی که دارد حرام نموده است.
۳) پیامبر اکرم(ص): هر مسکری حرام است. (بحارالانوار، ج۶۳ ، باب ۱) و این عبارت اطلاق دارد و شامل مسکرات جامد هم می‌شود.
اثرات مخرّب مواد مخدر در زندگی فردی و اجتماعی :
۱ـ برای دین و ایمان و شرف و استقلال و سلامت روح و جسم و همه سئون جامعه زیان‌آور و مخرب است.
۲ـ فروپاشی کانون خانواده و در نتیجه طلاق و پیامدهایی چون: فرار پسران و دختران جوان از خانواده، عقب‌ماندگی از هم‌سالان دیگرشان در امور مادی و معنوی ، عدم تعادل اخلاقی و …
۳ـ بی‌کاری.
۴ـ تنبلی.
۵ـ شیوع بیماری‌های گوناگون.
۶ـ پشت پا زدن به شرف و غیرت انسانی.
۷ـ رها کردن دین و ایمان و اینکه فرد معتاد را از ذکر و یاد خداوند و بندگی و عبادت او باز می‌دارد.
۸ـ از کار افتادن چرخه تولید در جامعه.
۹ـ بی‌تفاوتی نسبت به سرنوشت دیگران حتی اعضای خانواده.
۱۰ـ دزدی.
۱۱ـ خودفروشی و پناه بردن به آغوش فحشاء.
۱۲ـ حراج اموال و دارایی‌های شخصی.
۱۳ـ مواد مخدر بر سلسله اعصاب مرکزی اثر گذاشته و حالت غیرطبیعی و احساس های کاذب و بی‌ادراکی برای انسان به وجود می‌آورند.
۱۴ـ مواد مخدر، فرد معتاد را از درون تهی و پوچ و سرگردان و بی‌هدف می‌کند.
۱۵ـ خودکشی و …
استفتائات مواد مخدر :
سوال: حکم استعمال مواد مخدر (هرویین، تریاک، حشیش و …) چیست؟
جواب: آیات عظام امام، بهجت، تبریزی و وحید: اعتیاد به مواد مخدر جایز نیست.
آیات عظام خامنه‌ای، صافی، فاضل، مکارم و نوری: استفاده از مواد مخدر، جایز نیست.
آیت الله سیستانی: بنابر احتیاط واجب، از استعمال مواد مخدر اجتناب شود.
سوال: در مواردی که مواد مخدر جنبه درمانی پیدا کند، استفاده از آن چه حکمی دارد؟
جواب: همه مراجع: اگر براساس تشخیص پزشک متخصص و مورد اطمینان، استفاده از مواد مخدر، تنها راه درمان محسوب شود (به مقدار ضرورت)، اشکال ندارد.
تبصره: هرچیزی که در دین حرام شمرده شده، استفاده از آن به عنوان درمان با شرایط یاد شده، جایز است و مواد مخدر هم مصداقی از آن محسوب می‌شود.
سوال: آیا زن می‌تواند هنگام عقد شرط کند که اگر شوهرش معتاد شود یا خرجی او را ندهد و یا مواردی از این قبیل پیش بیاید، اختیار طلاق با او باشد؟
همه‌ی مراجع: خیر، چنین شرطی باطل است ولی می‌تواند شرط کند که اگر موارد یاد شده برای مرد اتفاق بیفتد، زن از طرف شوهر برای طلاق خود وکیل باشد.
سوال: استعمال مواد مخدر از قبیل بنگ، حشیش، تریاک، هروئین، مرفین، ماری‌جوانا و … به صورتهای گوناگون (خوردن، آشامیدن، دود کردن، تزریق، شیاف) چه حکمی دارد؟
جواب: حضرات آیات عظام آقای محمدعلی اراکی: استعمال به نحو مذکور اضرار به نفس است و حرام می‌باشد.
آقای سید علی خامنه‌ای: هر نحو استعمال هرگونه مواد مخدر و استفاده از آن به ملاحظه مضرات معتدٌبهای فردی و اجتماعی که بر آن مترتب است شرعاً حرام است مگر در موارد استثنایی.
آقای سید محمدرضا گلپایگانی: با فرض عدم اعتیاد حرام است.
آقای میرزا جواد تبریزی: اعتیاد به مواد مخدره مزبوره که نوعاً آفت اجتماعی دارند جایز نیست.
آقای جعفر سبحانی: استعمال این مواد در غیر صورت ضرورت و انحصار درمان حرام است.
آقای محمد فاضل لنکرانی: جایز نیست. آقای ناصر مکارم شیرازی: به هر صورت حرام است. آقای حسین مظاهری: حرام است.
سوال: آیا مصرف مواد مخدر در معالجات و درمان دردها، مطلقاً اشکال ندارد و یا فقط در صورت انحصار درمان به آنها؟
جواب: حضرات آیات عظام: آقای محمدعلی اراکی: در فرض ضرورت و انحصار علاج به آن، حکم شایر ضرورت‌های دیگر را دارد.
آقای سیدعلی خامنه‌ای: اگر به تجویز پزشک معالج متخصص امین باشد مانع ندارد.
آقای سید محمدرضا گلپایگانی: در صورتی که دوای منحصر باشد جهت معالجه در صورت ضرورت اشکال ندارد.
آقای میرزا جواد تبریزی: مواد مزبوره که داخل عنوان مکسر نیستند مصرف آنها در صورت انحصار درمان و نیز در صورت عدم موجب اعتیاد، مانعی ندارد.
آقای محمد فاضل لنکرانی: برای معالجه و درمان مانعی ندارد و اگرچه درمان، انحصار به آنها نداشته باشد به شرط اینکه زمینه اعتیاد فراهم نشود.
آقای ناصر مکارم شیرازی: در صورت انحصار مجاز است. آقای حسین مظاهری: در صورت انحصار اشکال ندارد.
سوال: زراعت و کشت و پرورش گیاهانی از قبیل خشخاش، شاهدانه هندی، کوکا و … (که تریاک، هروئین، مرفین، حشیش و کوکائین از آنها گرفته می‌شود) چه حکمی دارد؟
جواب: حضرات آیات عظام: آقای محمدعلی اراکی: طبق مقررات باید عمل نمایند.
آقای سیدعلی خامنه‌ای: اگر برای استفاده‌های طبی حلال باشد مانع ندارد.
آقای سیدمحمدرضا گلپایگانی: اگر منافع محلل معتد به، داشته باشد مانع ندارد ولی برخلاف مقررات عمل نشود.
آقای میرزاجواد تبریزی: چنانچه امور مزبوره اشاعه و تکثیر فساد و اعتیاد باستعمال مخدره در جامعه شود اشکال دارد.
آقای محمد فاصل لنکرانی: اگر به منظور استفاده صحیح و درمان باشد مانعی ندارد.
آقای ناصر مکارم شیرازی: اگر برای مصارف طبی و تحت کنترل باشد حلال و اگر برای مصارف محرمه باشد حرام است.
آقای حسین مظاهری: حرام است.
سوال: حکم خرید و فروش و یا هر نوع استفاده دیگر مثل حمل و نقل، نگهداری و قاچاق مواد مخدر چیست؟
جواب: حضرات آیات عظام: آقای محمدعلی اراکی: نباید چنین کارهایی مرتکب شود.
آقای سیدعلی خامنه‌ای: اگر برای استفاده‌های مضر و حرام باشد جایز نیست.
آقای سیدمحمدرضا گلپایگانی: مجوز شرعی ندارد.
آقای محمدفاضل لنکرانی: قاچاق مطلقاً جایز نیست و خرید و فروش به منظور فوق اشکال ندارد.
آقای ناصر مکارم شیرازی: حرام است. آقای حسین مظاهری: حرام است.
سوال: درست کردن و به عمل آوردن مواد مخدر اعم از مواد طبیعی (مثل مرفین، هروئین، حشیش، ماری‌جوانا) و مواد صنعتی (مثل ال‌اس‌دی، پروزاک و ….) چه حکمی دارد؟
جواب: حضرات آیات عظام: آقای سید علی خامنه‌ای: اگر برای خصوص استفاده‌های طبی و دارویی مجاز باشد اشکال ندارد و گرنه جایز است.
آقای سیدمحمدرضا گلپایگانی: اگر فایده حلال معتد به، ندارد جایز نیست والله العالم.
آقای جعفر سبحانی: صنعت این نوع امور که مایه تباهی زندگی فرد و جامعه است حرام است صورت ضرورت برای معالجه مستثنی است.
آقای محمدفاضل لنکرانی: حکم این دو مسئله از مسائل سابق روشن شد.
آقای ناصر مکارم شیرازی: حرام است مگر در موارد مربوط به مصارف طبی تحت کنترل.
آقای حسین مظاهری: حرام است.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر